Kiwi, znane również jako agrest chiński, to owoc pochodzący z aktinidii chińskiej, rośliny osiągającej wysokość nawet 10 metrów.

Pochodząca z Chin roślina jest uprawiana od 1910 roku we wschodnich prowincjach Państwa Środka, a później trafiła do Nowej Zelandii, gdzie zyskała swoją obecną nazwę.

W niniejszym artykule przedstawimy kompleksowe informacje na temat kiwi, jego pochodzenia, właściwości oraz metod uprawy, aby pomóc ogrodnikom w Polsce w uprawie tego egzotycznego owocu.

Zajmiemy się charakterystyką aktinidii, warunkami potrzebnymi do jej uprawy oraz praktycznymi wskazówkami dotyczącymi sadzenia, formowania i ochrony rośliny.

Skąd pochodzi kiwi i jakie są jego właściwości?

Kiwi, znane również jako agrest chiński, ma bogatą historię i wiele korzyści dla zdrowia. Jest to roślina pochodząca z Chin, gdzie była uprawiana od 1910 roku.

Pochodzenie i historia kiwi

Kiwi zostało sprowadzone do Nowej Zelandii, gdzie zyskało międzynarodową popularność. Nazwa „kiwi” pochodzi właśnie z Nowej Zelandii. Historia kiwi jako rośliny uprawnej jest fascynująca i sięga ponad sto lat wstecz.

Wartości odżywcze i zdrowotne właściwości owoców kiwi

Owoce kiwi są niezwykle bogate w składniki odżywcze. Zawierają więcej witaminy C niż pomarańcze, a także witaminy A, B i K. Potas obecny w kiwi pomaga regulować ciśnienie krwi.

• Zawierają więcej witaminy C niż pomarańcze oraz witaminy A, B i K.
• W owocach kiwi znajduje się znaczna ilość potasu, który pomaga regulować ciśnienie krwi.
• Luteina i zeaksantyna obecne w owocach kiwi mają korzystny wpływ na zdrowie oczu.

Regularne spożywanie kiwi może wzmacniać odporność i wspierać układ krążenia dzięki wysokiej zawartości polifenoli.

Gdzie na świecie uprawia się kiwi?

Choć kiwi pochodzi z Chin, jego uprawa jest obecnie prowadzona w wielu krajach o odpowiednich warunkach klimatycznych. Wśród liderów produkcji kiwi na świecie nie ma niespodzianek.

Najwięksi producenci kiwi

Chiny są niekwestionowanym liderem w produkcji kiwi, odpowiadając za około połowę globalnych zbiorów tego owocu. Na drugim miejscu znajduje się Nowa Zelandia, a na trzecim Włochy, które są największym europejskim producentem kiwi. Według danych FAO z 2022 roku, tylko 25 państw na świecie raportuje uprawę kiwi na skalę przemysłową.

Światowa produkcja kiwi w 2022 roku osiągnęła poziom 4,539 mln ton, przy czym Azja odpowiadała za 62% zbiorów, Europa za 21,4%, a Oceania za 13,3%. Nowa Zelandia wyróżnia się najwyższą wydajnością produkcji kiwi, osiągając 41 095,1 kg/ha.

Powierzchnia upraw kiwi na świecie

Światowa powierzchnia upraw kiwi w 2022 roku wynosiła 286 104 ha, co jest porównywalne z obszarem Luksemburga. Co ciekawe, powierzchnia ta systematycznie się zwiększała: od 30 782 ha w 1985 roku, przez 146 424 ha w 2005 roku, do 263 002 ha w 2015 roku.

W ostatnich dekadach Chiny znacząco zwiększyły swój areał upraw kiwi, przyczyniając się do globalnego wzrostu produkcji tego owocu. To pokazuje, jak dynamicznie rozwija się przemysł kiwi na świecie.

Czym charakteryzuje się aktinidia, czyli kiwi ogrodowe?

Charakterystyka aktinidii, czyli kiwi ogrodowego, obejmuje zarówno jej wygląd, jak i wymagania uprawowe. Aktinidia jest rośliną pnącą, która może być uprawiana w ogrodach domowych.

Różnice między aktinidią pstrolistną a ostrolistną

Aktinidia występuje w dwóch głównych odmianach: pstrolistnej i ostrolistnej.

• Aktinidia pstrolistna rośnie słabiej (2-4 m) i jest idealna do obsadzania płotków i kratek.
• Aktinidia ostrolistna rośnie silnie (do 12 m) i wymaga solidnych podpór.

Obie odmiany różnią się nie tylko wzrostem, ale także plennością i odpornością na mróz.

Jak smakują i co zawierają owoce aktinidii?

Owoce aktinidii są mniejsze niż kiwi dostępne w sklepach, mają jadalną skórkę i bogatszy smak. Zawierają wiele substancji prozdrowotnych, w tym witaminę C, potas, i błonnik.

Owoce aktinidii pstrolistnej są mniej słodkie, ale bardziej aromatyczne, podczas gdy owoce aktinidii ostrolistnej mają słodko-nektarowy zapach.

Cechy	Aktinidia Pstrolistna	Aktinidia Ostrolistna
Wzrost	2-4 m	Do 12 m
Plonowanie	2-5 kg/krzew	10-45 kg/krzew
Wytrzymałość na mróz	Do -40°C	Do -30°C

Jakie warunki są potrzebne do uprawy kiwi w Polsce?

Aby skutecznie uprawiać kiwi w Polsce, należy zrozumieć wymagania tej rośliny. Uprawa kiwi wymaga odpowiednich warunków klimatycznych i glebowych.

Wymagania klimatyczne i stanowisko

Roślina ta najlepiej rozwija się w rejonach ciepłych, gdzie ryzyko przemarzania jest małe. Trzeba jej zapewnić ciepłe, osłonięte stanowisko.

Jakie podłoże jest najlepsze dla aktinidii?

Dla aktinidii najlepsza jest gleba zasobna, ale koniecznie przepuszczalna, lekko kwaśna (pH5,5-6,5). Zasadowe gleby (pH powyżej 7) są nieprzydatne, gdyż powodują chlorozę liści.

Nawadnianie i nawożenie aktinidii

W naszych warunkach klimatycznych podlewanie ma istotny wpływ na siłę wzrostu, plonowanie oraz kondycję rośliny. Szczególnie latem rośliny wymagają znacznej ilości wody.

Zalecenia	Opis
Nawadnianie	Podlewanie powinno zwilżyć glebę na głębokość zalegania systemu korzeniowego.
Nawożenie	Unikać zbyt obfitych dawek azotu; stosować nawozy potasowe i fosforowe.

Podsumowując, uprawa kiwi w Polsce wymaga zapewnienia odpowiednich warunków klimatycznych i glebowych, w tym właściwego nawadniania i nawożenia. Dzięki temu, aktinidii będą mogły rosnąć zdrowo i obficie owocować.

Jak prawidłowo uprawiać kiwi w ogrodzie?

Prawidłowa uprawa kiwi w ogrodzie to proces, który wymaga uwzględnienia kilku istotnych czynników. Właściwe przygotowanie stanowiska, wybór odpowiednich odmian oraz regularna pielęgnacja to kluczowe elementy, które wpływają na zdrowie i wydajność roślin.

Sadzenie roślin męskich i żeńskich – dlaczego to ważne?

Aktinidia pstrolistna i ostrolistna to gatunki dwupienne, co oznacza, że aby uzyskać owoce, należy posadzić zarówno rośliny żeńskie, jak i męskie. Zalecane jest sadzenie przynajmniej jednej rośliny męskiej na 6-8 żeńskich. Roślina męska powinna być tego samego gatunku co żeńska, aby zapewnić skuteczne zapylenie.

Jakie odmiany aktinidii warto wybrać do uprawy w Polsce?

Wybierając odmiany aktinidii do uprawy w Polsce, warto zwrócić uwagę na ich mrozoodporność. Odmiany pstrolistne są bardziej odporne na niskie temperatury i dobrze sprawdzają się w polskich warunkach klimatycznych.

Odmiana	Mrozoodporność	Wydajność
Aktinidia pstrolistna 'Dr Szymanowski’	Wysoka	Dobra
Aktinidia ostrolistna	Średnia	Wysoka

Podpory i formowanie krzewów

Aktinidie są pnączami i wymagają solidnych podpór z cienkimi elementami. Regularne cięcie i formowanie krzewów jest niezbędne, aby utrzymać rośliny w dobrym stanie i zapewnić obfite owocowanie.

Ochrona przed przymrozkami i innymi zagrożeniami

Wiosenne przymrozki mogą być dużym zagrożeniem dla aktinidii. Deszczowanie roślin w okresie występowania przymrozków może pomóc w ochronie kwiatów i młodych pędów.

Kiedy i jak zbierać owoce kiwi z własnej uprawy?

Owoce kiwi są gotowe do zbioru, gdy osiągną odpowiedni rozmiar i kolor. Termin zbioru zależy od odmiany aktinidii; owoce aktinidii pstrolistnej dojrzewają wcześniej, zwykle w sierpniu i wrześniu, natomiast owoce aktinidii ostrolistnej dojrzewają później, we wrześniu i październiku.

Zbiór należy przeprowadzać w suchy, słoneczny dzień. Owoce powinno się delikatnie odcinać lub odrywać od łodygi, uważając, aby nie uszkodzić pędów. Zebrane owoce kiwi najlepiej spożywać na świeżo lub przechowywać w lodówce do 10 dni. Nadmiar owoców można przetworzyć na dżemy, kompoty czy nalewki. Jesienią, po zbiorze, warto zastosować nawozy potasowo-fosforowe, aby przygotować roślinę do zimy.