Mikoryza to zjawisko polegające na symbiotycznym związku między korzeniami roślin a grzybami, które przynosi korzyści obu stronom.

Symbioza ta umożliwia roślinom skuteczniejsze pozyskiwanie wody i składników odżywczych z gleby, natomiast grzyby otrzymują związki organiczne wytwarzane przez rośliny w procesie fotosyntezy.

Współpraca między roślinami a grzybami mikoryzowymi ewoluowała przez miliony lat, co świadczy o fundamentalnym znaczeniu tego zjawiska dla ekosystemów.

Czym jest mikoryza i jakie są jej rodzaje?

Mikoryza to powszechne zjawisko w przyrodzie, dotyczące około 85% gatunkówroślinwyższych z całego świata.

Czym jest mikoryza i jak działa?

Mikoryza jest symbiozą między grzybami a korzeniami roślin, odgrywającą kluczową rolę w ekosystemach lądowych. Termin ten pochodzi z języka greckiego, gdzie „mykes” oznacza grzyb, a „rhiza” – korzeń, co razem daje „grzybokorzeń.”

Definicja i pochodzenie terminu

Mikoryza to zjawisko, w którym grzyby mikoryzowe tworzą symbiozę z korzeniami roślin. Termin „mikoryza” został ukuty przez niemieckiego botanika Alberta Bernharda Franka w 1885 roku, choć samo zjawisko opisał wcześniej polski botanik Franciszek Kamieński w 1881 roku.

Jak przebiega proces symbiozy?

Proces symbiozy mikoryzowej polega na wzajemnej wymianie korzyści między grzybami a roślinami. Grzyby otrzymują od roślin związki organiczne wytworzone w procesie fotosyntezy, głównie węglowodany. W zamian, grzyby dostarczają roślinom wodę i składniki mineralne z gleby, zwiększając efektywność systemu korzeniowego.

Jak długo mikoryza występuje w przyrodzie?

Historia mikoryzy sięga ponad 400 milionów lat wstecz, gdy pierwsze rośliny zaczęły kolonizować lądy. Badania paleontologiczne potwierdzają obecność struktur mikoryzowych u najstarszych znanych roślin lądowych, takich jak aglaofiton, u którego wykryto arbuskule.

Mikoryza jest zatem kluczowym elementem ekosystemów, wpływającym na rozwój i zdrowie roślin. Zrozumienie tego zjawiska może przyczynić się do lepszych praktyk w rolnictwie i ogrodnictwie.

Jakie są główne rodzaje mikoryzy?

Mikoryza reprezentuje różne formy symbiozy między grzybami a korzeniami roślin. Te związki są niezwykle istotne dla zdrowia i rozwoju roślin, wpływając na ich zdolność do pobierania składników odżywczych z gleby.

Endomikoryza (arbuskularna)

Endomikoryza, znana również jako mikoryza arbuskularna (AM), jest najbardziej rozpowszechnionym typem mikoryzy. Występuje u ponad 80% gatunków roślin lądowych. W endomikoryzie strzępki grzybni przenikają przez ściany komórkowe tkanek roślinnych i tworzą charakterystyczne struktury zwane arbuskulami. Ten typ mikoryzy jest szczególnie ważny dla roślin uprawnych, w tym warzyw, zbóż oraz drzew i krzewów owocowych.

• Umożliwia roślinom lepsze pobieranie składników odżywczych z gleby.
• Zwiększa odporność roślin na stres środowiskowy.
• Wspiera rozwój roślin poprzez dostarczenie niezbędnych mikroelementów.

Ektomikoryza (zewnętrzna)

Ektomikoryza to drugi główny rodzaj mikoryzy, który występuje głównie u drzew leśnych takich jak sosna, świerk, dąb czy buk. W tym typie mikoryzy strzępki grzybni oplatają korzenie roślin, tworząc tzw. opilśń (mufkę), i wnikają do wnętrza, wypełniając przestwory międzykomórkowe i tworząc sieć Hartiga.

Ektomikoryza jest charakterystyczna dla około 10% rodzin roślin wyższych. W tym typie mikoryzy uczestniczy kilka tysięcy gatunków grzybów, w tym wiele popularnych grzybów jadalnych.

Ektendomikoryza (erikoidalna)

Ektendomikoryza, znana również jako mikoryza erikoidalna (ERM), jest specyficznym rodzajem mikoryzy występującym głównie u roślin z rodziny wrzosowatych (Ericaceae), takich jak wrzosy, borówki, azalie i rododendrony. Ten typ mikoryzy łączy cechy endomikoryzy i ektomikoryzy, gdzie strzępki grzybni zarówno wnikają do komórek korzeni, jak i tworzą opilśń na ich powierzchni.

Mikoryza co to za korzyść dla roślin?

Mikoryza to symbioza grzybów z roślinami, która przynosi wymierne korzyści dla obu stron. Jest to zjawisko, w którym grzyby mikoryzowe tworzą związki z korzeniami roślin, wpływając na ich wzrost, rozwój i odporność.

Poprawa odżywiania roślin

Mikoryza znacząco poprawia odżywianie roślin poprzez zwiększenie powierzchni chłonnej systemu korzeniowego. Dzięki temu rośliny mogą efektywniej pobierać wodę i składniki mineralne z gleby, takie jak fosfor, azot oraz mikroelementy (żelazo, mangan, cynk, miedź).

Grzyby mikoryzowe wytwarzają również hormony roślinne, takie jak auksyny, gibereliny i cytokininy, które regulują wzrost i rozwój roślin, wpływając pozytywnie na ich ogólną kondycję i plonowanie.

Zwiększenie odporności na stres środowiskowy

Dzięki mikoryzie rośliny wykazują zwiększoną odporność na stres środowiskowy, w tym suszę, zasolenie gleby, skrajne temperatury oraz niekorzystne pH podłoża. Mikoryza pomaga roślinom radzić sobie z trudnymi warunkami uprawowych.

Ochrona przed patogenami

Strzępki grzybów mikoryzowych tworzą fizyczną barierę ochronną wokół korzeni, a także wydzielają substancje o charakterze antybiotyków, które zmniejszają ryzyko infekcji patogenami glebowymi. Mikoryza chroni rośliny przed chorobotwórczymi grzybami i bakteriami.

Korzyści	Opis
Poprawa odżywiania	Zwiększona dostępność składników mineralnych i wody
Zwiększona odporność	Odporność na stres środowiskowy i patogeny
Ochrona przed patogenami	Fizyczna bariera i substancje antybiotykowe

Jakie korzyści czerpią grzyby z mikoryzy?

Grzyby mikoryzowe uzyskują znaczne korzyści z symbiozy z roślinami. Symbioza mikoryzowa umożliwia grzybom, będącym organizmami heterotroficznymi, zaopatrzenie w związki organiczne, wytwarzane przez rośliny w procesie fotosyntezy.

Dostęp do związków organicznych

Grzyby mikoryzowe, jako organizmy heterotroficzne, nie są zdolne do samodzielnego wytwarzania związków organicznych. Rośliny przekazują grzybom mikoryzowym nawet do 20% węgla zasymilowanego w procesie fotosyntezy, co stanowi dla grzybów gotowe źródło energii i materiałów budulcowych.

Zapewnienie warunków do rozwoju

Dzięki symbiozie z roślinami, grzyby mikoryzowe otrzymują stały dopływ substancji odżywczych, co pozwala im na bujny rozwój grzybni i dalszą ekspansję w glebie. Korzenie roślin zapewniają grzybom stabilne środowisko do rozwoju, chroniąc je przed niekorzystnymi zmianami warunków glebowych.

Które rośliny tworzą związki mikoryzowe?

Związki mikoryzowe to zjawisko powszechne wśród wielu gatunków roślin. Szacuje się, że około 90% gatunków roślin na Ziemi tworzy symbiozę z grzybami mikoryzowymi. Ta symbioza jest niezwykle istotna dla rozwoju i funkcjonowania wielu roślin.

Drzewa leśne i ich grzyby mikoryzowe

Drzewa leśne są jednymi z głównych beneficjentów mikoryzy. Wiele gatunków drzew, takich jak sosna, dąb, buk i świerk, tworzy związki mikoryzowe z grzybami. Na przykład, maślak zwyczajny tworzy symbiozę z sosną zwyczajną, a grzyby z rodzaju koźlarz wiążą się z brzozą, osiką i świerkiem.

Gatunek drzewa	Grzyb mikoryzowy
Sosna	Maślak zwyczajny, borowik
Dąb	Borowik, koźlarz
Świerk	Koźlarz

Rośliny ogrodowe i mikoryza

Mikoryza jest również korzystna dla roślin ogrodowych, w tym drzew i krzewów owocowych, roślin wrzosowatych oraz roślin ozdobnych. Rośliny takie jak borówki, azalie i rododendrony korzystają z mikoryzy, co poprawia ich odżywianie i odporność na stres.

W ogrodach mikoryza może być stosowana do poprawy wzrostu i zdrowia roślin. Szczepionki mikoryzowe mogą być aplikowane do gleby, aby wspomóc rozwój korzystnych grzybów.

Jak stosować mikoryzę w ogrodzie?

Aby skutecznie wykorzystać mikoryzę w ogrodzie, należy wiedzieć, jak ją prawidłowo aplikować. Mikoryza może być cennym dodatkiem do ogrodu, poprawiając zdrowie i wzrost roślin. W domowych warunkach można zadbać o mikoryzę świeżo sadzonych roślin, zwłaszcza rodzimych drzew.

Kiedy i jak aplikować szczepionki mikoryzowe?

Mikoryzę najlepiej aplikować podczas sadzenia lub przesadzania roślin, gdy mamy bezpośredni dostęp do systemu korzeniowego. Szczepionki mikoryzowe można nanosić bezpośrednio na korzenie lub dodawać do dołków przed posadzeniem roślin. Na rynku dostępne są różne formy preparatów mikoryzowych, takie jak żele, proszki, granulaty czy zawiesiny.

Należy wybrać preparat odpowiedni dla konkretnego gatunku rośliny i sposobu aplikacji. Po zastosowaniu mikoryzy, przez około dwa miesiące należy zrezygnować z nawozów mineralnych, aby umożliwić prawidłowy rozwój grzybni.

• Mikoryzę aplikujemy bezpośrednio na korzenie lub do dołków.
• Wybór preparatu zależy od gatunku rośliny i metody aplikacji.
• Po aplikacji mikoryzy, unikamy nawozów mineralnych przez dwa miesiące.

Jaką mikoryzę wybrać do różnych roślin?

Szczepionki mikoryzowe powinny być dobrane do konkretnych grup roślin. Inne preparaty stosuje się do drzew iglastych, inne do liściastych, a jeszcze inne do roślin wrzosowatych czy trawników. Różne gatunki roślin współpracują z różnymi gatunkami grzybów mikoryzowych.

W przypadku braku dostępu do komercyjnych preparatów mikoryzowych, można zastosować domowy sposób – niewielką ilość ściółki leśnej z lasu, w którym rośnie dany gatunek drzewa, umieszczoną w dołku podczas sadzenia.

Taką metodę warto wypróbować przy nasadzeniach sosen, świerków, dębów, grabów i buków. Mikoryza pomaga sadzonym roślinom w lepszym starcie i poprawia ich kondycję.

Dlaczego warto zadbać o mikoryzę w naszym ogrodzie?

Warto zadbać o mikoryzę, aby poprawić kondycję roślin w ogrodzie. Mikoryza jest naturalnym, ekologicznym sposobem na poprawę stanu roślin bez stosowania sztucznych nawozów i środków ochrony roślin.

Dzięki symbiozie korzeni roślin z grzybami mikoryzowymi, rośliny lepiej wykorzystują dostępne w glebie składniki pokarmowe. To pozwala na ograniczenie nawożenia i zmniejszenie kosztów utrzymania ogrodu.

Zastosowanie mikoryzy w ogrodzie zwiększa odporność roślin na choroby i szkodniki, co ogranicza konieczność stosowania chemicznych środków ochrony roślin. W przypadku drzew i krzewów owocowych, mikoryza może przyczynić się do zwiększenia plonów i poprawy jakości owoców.